Açıkgünlükçünün Hakları

Bilgi Teknolojileri hayatımızın bir parçası oldukça, insan hayatının daha da özgürleşmesi için bir mücadele alanı olarak ortaya çıktı. İnsanların teknoloji ile olan ilişkisini düzenlemede belirleyici olarak insan hayat üzerinde belirleyici olmak mümkün.

Internet'ten iPod'a kadar pek çok teknolojiyi kullanarak, sıradan vatandaşın daha önceki dönemlerin hiçbirinde olmadığı kadar sesini duyurması mümkün. Ancak bu teknolojiler, güce ve kaynaklara erişimde eşitsizliğe dayalı ilişki şekillerini sürdürmeyi hedefleyenlerin saldırısı altında.

Bir mücadele alanı olarak teknolojilerin, insan özgürlüğü yararına kurgulanması ve korunması için mücadele eden oluşumların başında, büyük şirketler, Amerikan hükümeti ve yasama sürecini bir ilgi grubu olarak etkilemek ve çıkarılmış Amerikan kanunlarını yüksek mahkemelere götürmek gibi eylemler yapan Elektronik Öncülük Vakfı (Electronic Frontier Foundation - EFF) geliyor. Ben de EFF'nin çeşitli programlarını İnternet'ten takip ediyorum, bunlardan biri de doğal olarak "Blogger Hakları" konusu. Birkaç gündür açıkggünlüğümün sağ menüsüne bununla ilgili bir bağlantıyı da ekledim. EFF bağışla yaşayan, kar amacı gütmeyen bir sivil toplum örgütü ve bütçesinin 2/3'ünü bağışlar oluşturuyor. EFF'nin bildirisine göre oluşturulmaya ve korunmaya çalışılan açıkgünlükçü (blogger) hakları şöyle.

• Anonim olarak "bloglama" hakkı. EFF. İnternet üzerinde anonim kalarak konuşma hakkını savunuyor. Bu amaçla, EFF bazı Amerikan eyaletleri ve federal mahkemelerde konuyu takip ediyor kişisel mahremiyetin korunmasını sağlayan teknolojilerin geliştirilmesine destek veriyormuş.
• Kaynaklarını gizli tutma hakkı. EFF Kaliforniya mahkemelerinde "blogger"a açılan bir davanın online gazeteci olarak değerlendirilerek, gazetecilere sağlanan yasal hakların kullanılması için savaşıyormuş.
• Fikri/Sınai hakları adil kullanma hakkı. Elektronik oyverme sistemlerini üreten Diebold firmasının ürünlerindeki sorunları içeren bir dokümanın Internette yayınlanması üzerine açılan davada, EFF yayının fikri/sınai mülkiyet haklarının adil bir kullanımı olduğuna mahkemeyi ikna etmiş durumdaymış.
• Kullanıcı yorumlarına korkmadan izin verme hakkı. Amerika'da "online" yayıncılığa verilen ziyaretçi ve diğer üçüncü tarafların yorumlarından sorumlu olmama hakkının blogger'lar için de kullanılması için uğraşıyormuş.
• Sunucunuza El Konulmaması Hakkı. Yasal soruşturmalar sırasında sunuculara el konulmasının yayına engel olması nedeniyle EFF, bir soruşturma için Rackspace firmasında Indymedia websitelerine hizmet veren 20 sunucuya el konulmasına karşı karar çıkartmış.
• Seçimler hakkında özgürce "bloglama" hakkı. EFF, Amerikan seçim komisyonunun açıkgünlüklerin politik kampanyalar üzerine yorumlarına ilişkin anlayışlı tavrını destekliyormuş.
• İşyerin hakkında "bloglama" hakkı. EFF'nin desteklediği haklardan belki de en fazla tartışmaya açık olanı bu hak olsa gerek. EFF, kişilerin iş yerleri hakkında anonim açıkgünlük tutabilmelerini savunuyor ve yasama ve yargı sürecinin buna uygun gelişmesi için çaba gösteriyormuş.
• Medya olarak erişim hakkı. EFF, açıkgünlük tutanların kamusal bilgiye erişim hakları olduğunu ve ana akım medya ile aynı haklarla kamusal etkinliklere katılma hakları olduğunu savunuyormuş.
• Kanuni hakların bilinmesi ve savunulması. EFF açıkgünlük tutanların hukuki haklarını korumak ve kanuni bir biçimde açıkgünlük tutabilmeleri için bir rehber hazırlamış.

Peki acaba Türkiye'deki durum nedir? Malesef Türk Bilişim Derneği veya diğer sivil toplum kuruluşlarımız böyle bir sivil baskı grubu olma niteliğini henüz kazanamadılar. Geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu ve diğer kanun ve yönetmeliklerdeki bireyleri etkileyen bilişme ilişkin yasal düzenlemeler ve oluşan emsal içtihat ve davalarla ilgili birçok bilgi kaynağı bulunsa da sıradan vatandaş tarafından anlaşılır kapsayıcı bir rehbere ihtiyacımız var. Teknoloji ile ilgili bireysel hakları geliştirmeden önce ne haklarımız olduğunu bilmeliyiz.